Nepali sampada - 2

Nepali sampada -1

नेपाली सम्पदा

धर्मं , संस्कृति , इतिहास र समाजिक बिकासको संगम स्थल , नेपाल र नेपालीको पहिचान अनि गौरब उही हनुमान ढोका दरबार परिसर |

 बसन्तपुर, हनुमान ढोका, दरबार परिसर

हनुमान ढोका, बसन्तपुर, काठमांडू स्थित पुरातात्विक तथा सांस्कृतिक सम्पदा |

kabita - batawaran - kehi bichar by pramod sharma - 2044

बातावरण > केही बिचार
 तापघर   
पृथ्बी 
हामी मनुष्य, जीव जन्तु, कीरा फटेंग्रा र रुख बिरुवाहरुको 
साझा घर 
आज संकटमा छ,
कारबनको अदृश्य आवरणमा घेरिँदै 
दिन प्रतिदिन तापमय हुँदै छ |
बिज्ञान
मनुष्यको सहयोगी बिज्ञान
सृजना,उत्पादन र आनंदको माध्यम बिज्ञान 
आज दैत्यरूपी नंग्रा फैलाएर 
प्रकृतिलाई मास्न उद्धत छ |
मनुष्यलाई मात्र दास्ताको नयाँ सिक्रीमा बांधेर 
आफु मात्र  रजाई गर्न खोजिरहेको छ - बिज्ञान |
अन्तरिक्ष 
एक त 
यांत्रिक टुक्राहरुले प्रदुषित अन्तरिक्षमा 
अब,
अन्तरिक्ष युद्धको एकतर्फ़ी तैयारी चलिरहेको छ 
पृथ्बीले मात्र  होइन अब अन्तरिक्षले पनि 
युद्धको पीड़ा भोग्न तैयार रहनु परेको छ |
बादल 
आकाशमा काला-काला बादलका  टुक्राहरु 
भागाभाग गर्दा मनमा उत्पन्न हुने सुखानुभूति 
अब प्रश्न भएर तेर्सिन्छ |
आकाशबाट झर्ने

निर्मल जल 
बिनाशको सूचक बन्दछ
हर्ष र आनन्दको अनुभूति त्रासमा परिणत हुन्छ |
साँच्चै आज पृथ्बी प्राकृतिक सन्तुलनको संकटमा 
निरिह भएर उभिएको छ 
एउटा सबल उद्धारकको खोजीमा आँखा घुमाईरहेको छ 
प्रकृति  
विकृत प्रकृतिको माझमा को रमाउन सक्छ ?
बन जंगल उजाड़ भएपछि सुक्खा पाखा पर्बत हेरेर
को हाँस्न सक्छ ?
हिम शिखर र हिम नदीहरु सधैं यस्तै रहलान
अब कसले भन्न सक्छ ?
सजाय  
 हरिया बन जंगल, असंख्य खोला नाला 
हिम पर्बत सृंखला, हरिया पर्बत र मैदानमा 
हुर्केका र यहीं मरेका मानिसका संततिहरु
मरुभुमिमा कसरी बस्न सक्लान ?
यहाँ त तेल पनि छैन 
के ग़री जीवन धान्लान ?
अरु त अरु 
मरुभुमिमा बस्ने मानिसलाई 
कसले नेपाली भन्ला ?
संकट
संकटको अदृश्य धारमा हिड़ीरहेका छौ

कहाँबाट कहाँ पुग्ने छौ ?
होस छैन 
समसयै समस्या -
नाभिकीय लपटामा झोसिन्छौ की ?
प्राकृतिक बिपदामा मर्छौं की ? 
राष्ट्र र जाती अस्तित्व प्रश्नको लड़ाईमा होमिन्छौ की 
गांस - बास समस्याको जुलुसमा 
लाठी खांदै , आँखा मिच्दै गोलीको बोलीमा 
सड़कमै समाधिस्थ हुन्छौ की ?
के थाहा ??? 
( समीक्षा , नेपाली weekly , 28\48 , 2044 mungsir 18 )










 

kaid chhan - jiwit aatmaharu by pramod sharma

कैद छन - जीवित आत्माहरु
अन्धकार रात
रुखका पातहरु पनि हल्लिन चाह्दैन्न 
आदेश बेगर |
तर मान्छे, होइन मान्छे भित्रको पनि मान्छे 
चलायमान छन-
अनवरत - अनवरत |
**  **  **  **  **
डर खोई ?
जिन्दाबाद-जिन्दाबादको नारा लगाऊदै
भोली उदाउने सूर्यलाई भेट्न
लामो - लामो फड्को लगाऊदै छ्न |
मान्छेका संख्या लाम लाग्दै छ्न 
असंख्य - असंख्य |
**  **  **  **  **
दिउँसो पनि रातको भान पर्ने 
अग्लो पर्खालले घेरिएको,
त्यों घरको कोठा, होइन कालकोठरी 
पृथ्बीको नर्क
मान्छेको जीजिबिषा शांत पार्ने
यातनागार |
**  **  **  **  **  
रातको निस्तब्ध बाताबरण
बुर्जाबाट घृणित दृष्टीहरुको आक्रमण 
औंसीको अंधकार रातमा पनि महसूस हुन्छ |
नाइके र भाई नाइकेका कर्कश स्वरहरु 
रात बाह्र बजे घण्टीको टवांग.....टवांग आवाज र 
अंतर्बेदनाले पिडित मौन आवाजको समवेत स्वरले 
बातावरण अझ गर्हून्गो बंदछ |
**  **  **  **  **
तरुणहरुको स्वभाविक सपना 
सुन्दर, सम्मुनत  र शांत समाजको कल्पना |
त्यों कालो रात र 
त्यों कालकोठरीमा चिच्याउन थाल्छ 
असंख्य कालो बुटको चोटले 
आह, सूर्यको उज्यालो न्यानो किरण कहिले छरिने हो ?
**  **  **  **  **
सभ्यताका उपदेशक र 
शान्तिका रक्षकहरुको समाजमा 
एउटा अँध्यारो कुना, झिंगा र सांग्लाहरु लुकने ठाऊ
गन्हाउने कोठामा कैद छ्न 
फलामे नेल र हतकड़ीले बंधित छन 
असंख्य जीवित आत्माहरू | 

( Rastrapukar, saptahik, kathmandu.18/18 )   






भोली उदाउने सूर्यलाई भेटना 

pramod sharmako kabita

बांदरको पुच्छर लौरो न हतियार 
जतिसुकै उफ्र- जतिसुकै नाच 
जतिसुकै घांटी सुकाऊ - जतिसुकै नाटक रचाऊ
केही हुन सक्दैन तिमी बांदरका संतानहरु बाट |
बार्षिक मदनोत्सबको बेलामा 
बिश्वास र अबिश्वासको शीर्षकमा
जतिसुकै कथा लेख वा नलेख 
मोह भंगको जादू चलाऊ वा नचलाऊ
केही फरक पर्ने छैन -
त्यों बांदर र त्यसको पुच्छरलाई |
रक्तरंजित हातले कुर्सी चढ़ने 
जंगबहादुरको पुच्छर हो यो 
न पत्याए गएर हेर 
पुच्छर पनि रगतले रंगिएको छ |
एकसय चार बर्षको लुछाचुड़ीले नअघाएर
पुरै एक शताब्दिको दमन चक्रले नपुगेर 
मास्छु -मास्छुको गर्जना गर्दै 
त्यसले पुनर्जन्म लिएको छ |
अब पुच्छरले टेकेर भए पनि 
पुरातन शैलीमा नाच्न तम्सिएको छ |
मंचको पर्दा उठने क्रियासंगै
अनाम नृत्यको घोषणा गरिसकेको छ |
मदनोत्सवका सहभागीहरू हो 
धनको खोलामा नुहाउने इच्छा भए 
चांदीको थाल घिसारेर गधाजन्म छोडाउने बिचार भए 
हांगकांगकी बेश्याको म्वाई खाने र खाई माग्ने
पुर्खौली रहर भए 
आउ मंचमा र 
जंग बहादुरको पुच्छरलाई साष्टांग दंडवत गर |
हो, हो, जाऊ -जाऊ यसैमा तिम्रो उसको कल्याण छ |
तिम्रो निमित्त त बांदरको पुच्छर 
सक्कली जीवन र एश्वर्यको खानी देखाउने प्रयास भएतापनि
हाम्रो निमित्त तिम्रो बांदरको पुच्छर लौरो न हतियार |

(samikchha, nepali weekly, 25|13)

Dashai kahin aayo kahin aayena 2041

दशैं  कहीं  आयो कहीं आएन
आउनुलाई मात्र आएको भन्ने हो भने 
दशैं आयो तिथिमितिको घोडा चढेर 
दिनरातलाई धकेल्दै 
samasyai - समस्याको पोका बोकेर |
बर्षा लाग्नु अगाड़ी 
घरको अन्न बेचेर खेत-बारीको मालपोत तिरियो 
बर्षा याममा पैरोले खेत-बारी लागिदियो 
दशैं आएन, दशा आयो |
तिम्रो घरमा दशैं आयो होला 
दजुहरू डाक्टर र इंजीनियर छन  
बाबु के के को हो (?) ब्यापार गर्छन 
सधै दशैं छ, सधै manaunchhan |
यो परम्परागत असमान समाजको दशैं 
कहाँ सबैको दैलो-दैलोमा पुग्न सक्छ 
यो त ठुलाबड़ाको yeklouti भएर 
डोरीमा झुंडीएको र भांसामा थान्किएको छ |
त्यसैले त भनिन्छ क्यारे -
 दशैं कहीं आयो \ कहीं  आएन |
 कहीं दशैंले ख़ुशीको अनन्त सागर लिएर आयो 
कहीं दशैंले बिस्मातको अनन्त पोका दिएर गयो 
कहीं केटाकेटी हाँसखेलमा मस्त भए
कहीं केटाकेटी रुवा-बाझमा ग्रस्त भए |
सम्पूर्ण नेपालीको महान पर्ब दशैं 
अर्थ मंत्रालयको 
बिशेष bigyapti रूपी नारा झै आयो 
अनि हरायो |
सत्य सत्य भन्ने हो भने 
केही नेपालीको महान पर्ब दशैं आयो र 
मनाईवरी बिदा भयो 
केहीले पत्तो पाए \ धेरैले पाएनन |
( Samikchha, nepali weekly, B.S.2041 mansir 1gate 25|21 ) 
 

pramod sharmaka kabitaharu -2

नयाँ बर्ष
प्रत्येक बर्ष नयाँ बर्ष आउछ,
भित्ताको क्यालेंडर फेरिन्छ |
मनिसमा कृत्रिम मुस्कान आउँछ,
के के न गरुंला यो बर्षमा सोच्दछ |
* * *
नयाँ क्यालेंडर फेरियो, तर
मेरो आँगमा उही पुरानो लुगा |
क्यालेंडर मात्र फेरेर के हुन्छ ?
क्यालेंडरको भाषा पढ्न सकेपो
* * *
गत बर्ष झै यस बर्ष पनि,
नयाँ -नयाँ येन-कानून  बन्ला |
नयाँ -नयाँ योजनाहरुको घोषणा होला,
पहिले झै भाषण र रासन यथावतै  रहला |
* * *
नयाँ बर्ष बधाईको आडम्बर,
चाकरी गर्ने एउटा सुनौलो अवसर |
केहि पाई हालिंछ कि भन्ने आशा,
त्यस पछि उही पुरानो निराशा |
* * *
नयाँ बर्ष आउछ -जान्छ (ब्यर्थ ?) यो नेपालमा |
शुभकामनाका नयाँ रंगी बिरंगी कार्डहरुले,
सजौछां एक दिन मेरो टेबुललाई |
त्यस पछि उही पुरानो गन्हाउने टेबुलपोश |
* * *
नयाँ बर्षको दिन भोकै बस्दा,
नयाँ बर्षकै दिन रोग लाग्दा,
यस दिन बिदा हुंदाहुँदै पनि
मरयो कि बाँच्यो कोही हेर्न आउदैनन,
तर
सुख समृधी र आरोग्यताको कार्ड पठाउन बिर्सिदैनन |
( आजकाल, नेपाली साप्ताहिक , २०४० बैशाख २ , काठमांडू )             

pramod sharmaka kabitaharu

मानिस
निस्सासिएको बातावरनमा हुर्किएको मानिस
अद्यारोमा पनि उज्यालो खोज्न
छामछाम छुमछुम गर्दै
अगाड़ी बढ़ी रहेको मानिस |
एउटा बच्चाले हिड्ने कोशिस गरे जस्तै
त्यों मानिस शहरको सड़कको पेटिमा
उठ्छ, लड्छ र थेच्चिन्छ |
तैपनी उ अगाड़ी बढ़ने कोशिस गर्छ
बामेंसर्नु उसलाई मन पर्दैन
हजार झटका र पटका खाएर पनि
हिड्ने कोशिस गर्छ |
त्यसैले उ मानिस
आजको नेपालको मानिस |
( Samikchha, nepali weekly, kathmandu, B.S. 2036 kartik, 20/44. )

हाम्रो स्थिति 
हाम्रो स्थिति पुरानो जुत्ताको जस्तो छ 
एकातिर टाल्यो अर्को तिर च्यातिन्छ |
एकातिर सियो अर्को तिर उध्रिन्छ 
टास्ने र च्यातिने
सिउने र उध्रिने यो चक्र 
कहिले सम्म चल्ने हो ?
थाहा छैन |
(समीक्षा, नेपाली साप्ताहिक, काठमांडू, १५ चैत्र २०३६).  

 

picture

सिंहदरबार,  केंद्रीय सचिवालय, नेपाल सरकार

kam

इतना काम करो की तुम सुखी हो अथवा दुखी, इस ओर तुम्हारा ध्यान भी नजाए | काम स्वयम ही आनंद की स्थिति है, पर इसके  लिए तुम्हे आपको पूर्ण रूप से घुला देना पड़ेगा | इस जीवन का सच्चा सुख है -येसे उद्देश में जिसे तुम स्वयम ही महान समझते हो काम आ जाना | अपने ब्यक्तिगत कामो से कुछ समय निकाल कर उसे परोपकार में लगा देना | समाज की भलाई का उत्तरदायित्व भी तुम्हारे उपर उतनाही है जितना तुम अपने शरीर के प्रति कर्तब्यो का पालन करते हो | तुम्हारा हित भी सब के हित में ही सन्निहित है और उसे सबकी भलाई के साथ ही प्राप्त करना है | कही तुम में स्वार्थ की भाव नआजाये तो अपने भौतिक सुखों के पीछे अपनीही छाया की तरह चीपटे रहो  | तुम्हे  सब की, सब के कल्याण के लिए पैदा किया गया है , अथ यह आवश्क भी है की तुम अपना अस्तित्व समाजोत्थान के लिए काम करते करते घुला दो | एक कर्मठ शक्ति बनकर जीना अच्छा है, बजाय इसके की तुम रोग और स्वार्थ से ग्रसित तथा छुद्रपिडा सहते हुवे रोते फिरो की दुनियां तुम्हे सुखी बनाने की ओर कुछ ध्यान  नहीं देती | अपनी माँग पेश करने के बजाये यह अच्छा है की तुम शान ओर साहस के साथ सब के लिए जियो | संसार की भलाई में ही जिस दिन पूर्ण ब्यस्त हो जाओगे, उस दिन संसार तुम्हारे सारे सुख लौटा देगा |     __जार्ज बर्नार्ड शाव